‘A Mind Of Your Own [Golgotha]’ – 2020. felt, steel, 15,5 x 48 x 22,5 cm.

–

‘A Mind Of Your Own [Golgotha]’ – 2020. felt, steel, 15,5 x 48 x 22,5 cm.

–

‘A Mind Of Your Own [Golgotha]’ – 2020. felt, steel, 15,5 x 48 x 22,5 cm.

–

‘A Mind Of Your Own [Golgotha]’ – 2020. felt, steel, 15,5 x 48 x 22,5 cm. Background: ‘Terra di Marte’ – 2019-2020. granite rose, wood, black marble, clipboard with NASA photo composite of Martial surface taken on landing site by Pathfinder. Sizes: 109 h x 134 x 75 cm.

–

–

‘Compas [Nocturne]’ – 2020. rubber, felt, glass (tubes 4mm), marble. sizes: 23 h x 91,5 x 41 cm.

–

‘Compas [Nocturne]’ – 2020. rubber, felt, glass (tubes 4mm), marble. sizes: 23 h x 91,5 x 41 cm.

–

‘Compas [Nocturne]’ – 2020. rubber, felt, glass (tubes 4mm), marble. sizes: 23 h x 91,5 x 41 cm.

–

‘Compas [Nocturne]’ – 2020. Foreground: ‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020.

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. steel, wood. 161 cm high.

–

‘Background left: ‘‘Stairway To Nowhere [This Way Brouwn]’ – 1993. Background right: ‘Via Negativa’ [Ruimte is noch een uitwendig object, noch een inwendige beleving]’ – 2018.

–

–

‘La Pierre de Rosetta [Ouroboros]’ – 2019-2020. Background: ‘Chymische Hochzeit’ [Nigredo-Purgatio-Destillatio-Regeneratio] – 2020. 4 parts.

–

–

–

‘Hermes [Caduceus]’ – 2020, felt, aluminium (electric cable), 16 x 67 x 152,5 cm.

–

–

–

‘Hermes [Caduceus]’ – 2020, felt, aluminium, 16 x 67 x 152,5 cm.

–

–

‘Hermes [Caduceus]’ – 2020, felt, aluminium, 16 x 67 x 152,5 cm.

–

–

–

La Pierre de Rosetta [Ouroboros] – 2019-2020.

I

De wandelstok, in balancerende ‘greep’ met het baanvlak van het wiel, reikt precies tot aan het middelpunt, de onzichtbare ‘naaf’ van de cirkel – mits loodrecht aanschouwt. Vanuit ieder ander gezichtspunt bevindt dit uiteinde zich echter in een excentrische positie, en doorkruist de stok min of meer op diagonale wijze het ‘baanvlak’ van de cirkel. Vanuit één punt echter wordt de ‘naaf’ dus op indirecte wijze ‘gelokaliseerd’, maar vormt zelf geen ‘lokaal punt’ of onderdeel van de fysieke sculptuur, waarmee op subtiele wijze weer eens wordt gedemonstreerd dat de sculptuur niet de sculptuur is. Anders gezegd: vorm is leegte, en leegte is vorm.

Materie is evengoed niet-materie. Substantie ‘gelijk aan’ niet-substantie, in die zin dat hun bestaan wederzijds afhankelijk en onlosmakelijk is. Alles ‘functioneert’ bij gratie van wat het zelf niet-is.

De ronding van de wandelstok vormt een ritmische herhaling op de grote cirkel van het wiel.

Hand(-greep) en voet (raakpunt met het grondvlak; de aarde), boven en onder, zijn hier onderling verbonden en komen samen in één midden, dat zelf buiten iedere tijd-ruimte staat. Het centrum is gelokaliseerd, maar vormt zelf geen onderdeel van het tijd-ruimte universum: alles draait óm de naaf, “alle spaken komen erin samen” zoals Lao Tse het uitdrukt, maar de naaf zelf beweegt niet.

Natuurlijk betreft het hier tegelijkertijd een hoogst archetypisch beeld: de cirkel(-beweging), ‘stopgezet’ – of juist in gang gezet – door de onzichtbare ‘beweger’. Het statische, lineaire, verenigd met het dynamisch principe (lees ook: het trancendente met het immanente) zoals uitgedrukt in vele mystieke bronnen.

“Wat is het teken van uw Vader* die in u is?

– Het is een beweging en een rust”.

[Thomas evangelie, logion 50]

*) Met andere woorden: wat is het fundamentele kenmerk, het hoogste principe, of, de ‘grondslag-zonder-grond’ van het leven en dit universum? – Het is een beweging én een rust: bodemloze ‘afgrond’ en onkenbare lichtkiem – ook ín de mens – van waaruit alles ‘is zoals het is’, d.w.z: manifest geworden.

II

‘La Pierre de Rosetta’ of wel de steen van Rosetta, bevatte de uiteindelijke sleutel tot de ontcijfering van het Egyptisch hiëroglyfen schrift, tot dan toe volledig vergeten onder het stof van de tijd – net zoals de meeste piramides – is als titel precies hierom gekozen: sleutel tot ontsluiting van de diepste raadselen; zie de tekst hierboven.

De cirkel die door de wandelstok a.h.w. wordt ‘stilgezet’ en met haar punt in de onzichtbare naaf wordt doorpriemt is in wezen gelijk aan het beeld van de ouroboros: eeuwige cirkelgang die zichzelf gaande houdt. Een oeroud symbool voor de immense kringlopen of golfslagen van het bestaan binnen één groot getij van ‘eeuwig worden’ (Ewige Wiederkehr). Een cirkelgang van geboorte naar dood en van dood naar geboorte; zowel bij mens en dier als planeetstelsel of zelfs universum (big bang- big crunch).

De ouroboros als alchemistisch symbool voor de cirkelgang van geest en lichaam, heeft meestal de vorm van een slang die zichzelf in eigen staart bijt. Leven en sterven voeden elkaar binnen een eindeloos zich herhalende cirkelgang, nauw verwant aan het vedische concept samsara. De boeddha stelde dat het begin van dit rad van oorzaak en gevolg zeer moeilijk de doorgronden is, maar niet de uitkomst ervan, en wel in diens leer van bevrijding. Actueler kunnen we er het beeld van de matrix in zien: een soort gevangenschap binnen het proces van alsmaar eindeloos ‘worden’ in plaats van ‘zijn’.

Spiritueel gezien is ook hier weer de naaf van cruciale betekenis. Zij vormt de ‘uitgang’, de beweging ‘loodrecht’ uit die van de eeuwige cirkelgang van het wiel. Als de brandstof van de tredmolen waarmee de slang die in eigen staart bijt zichzelf voedt, eenmaal is opgebrand, kan het rad van geboorte en dood van binnenuit wordenstopgezet. Die brandstof wordt door de Boeddha geïdentificeerd als tangha, verlangen. Wordt dat eenmaal volledig losgelaten, dan is er niets meer dat ons bindt aan het ‘geworpen zijn’ in de wereld (existentiefilosofie).

Net zoals de Pierre de Rosetta leidde tot de ontsluiting van heel de Egyptische wijsheidskennis, waarvan Plato stelde dat zij de grondslag vormt van heel het Griekse erfgoed, zo leidt de ouroboros, indien zij begrepen wordt, tot de ontsluiting naar een dieper inzicht in eenheid van leven en dood, en van daaruit tot de mogelijkheid van bevrijding uit het samsarisch bestaan.

III

Jezelf herhalen leidt onvermijdelijk tot een verlies van energie. Jezelf daarentegen telkenmale trachten te herscheppen door de slang die in eigen staart bijt te doorbreken – hetgeen dus een vorm van ‘zelf vernietiging’ inhoudt; sterven aan identificaties, aan al het oude – om als een feniks uit je eigen as te kunnen verrijzen, is een energetisch hoogst vitaal proces van evolutie waarbij de energie toeneemt.

Kunst dient het karakter te dragen alsof het bijna terloops tot stand is gebracht, wil het die vitaliteit kunnen waarmaken en behouden. In zekere zin komt het ook altijd zo tot de kunstenaar, ook al is dat binnen de context van onaflaatbare concentratie en observatie. Een dergelijke tot-stand-koming is spontaan, maar geenszins willekeurig of toevallig. Ze is levend in plaats van fixerend. Plots is er identiteit ontstaan. Vorm. Aanwezigheid.

Wat dan de precieze betekenissen moge zijn is altijd hogelijk arbitrair en complex. Op dit vlak doet noodzakelijkerwijze het denken weer haar intrede: reflectie op het ontstane, en daarmee alle iconografische ‘problemen’.

Is vorm eenmaal ontstaan, dan spreekt zij vanzelf. Is een kunstwerk eenmaal tot geboorte gekomen, vaak na een lange incubatietijd, dan heeft zij altijd iets moeiteloos en eenvoudigs.

Kunst waarvoor je je veel moeite moet getroosten om haar tot je te nemen, is eigenlijk middelmatig, zonder hiermee te ontkennen dat je over echt goede kunst juist eindeloos het hoofd kunt breken.

–

Compas [Nocturne] – 2020.

‘Eeuwig verblijvend in de holte van het hart is het ongeborene’.

[Adhy-atma Upanishad]

Op inversieve wijze, wordt hier de schedelruimte aan ons getoond als een donker ‘dal’, een holte. Het object van de bolhoed, tevens ‘holhoed’, kan geassocieerd worden met conformistisch denken of met een cartesiaans geconditioneerde geest. Hoe dan ook, primair plaatst het de mens zèlf terug in de sculptuur, net zoals laarzen dit doen in de Atopos-werken, zonder figuratief werk te maken. Er is geen sprake van expressionisme in het gebruik van dergelijke voorwerpen. Zij vertegenwoordigen eenvoudigweg de mens, ons zelf dus, en in dit geval in het bijzonder zoiets als ‘denkruimte’, of de ruimte van de geest.

De schedelplaats, of voeux craniale, wordt veelal ten onrechte beschouwd als het belangrijkste centrum van het menselijk organisme aangezien zij de hersenen omvat. De ‘zetel’ van het denken wordt over het algemeen gelokaliseerd in de hersenen omdat het zenuwstelsel, verbonden via de hersenstam en de grote en kleine hersenen, ‘alles’ lijkt ‘aan te sturen’.

Een flinke berg aan wetenschappelijke bewijslast en ervaringen omtrent fenomenen als paranormale waarneming, uittredingen en astraal reizen, BDE’s (bijna-dood-ervaringen) alsmede remote viewing hebben echter onomstotelijk duidelijk gemaakt dat bewustzijn zelf non-lokaal is en al helemaal niet gelijk gesteld mag worden aan de hersenen. Bewustzijn bestaat overduidelijk onafhankelijk van de hersenen en hun functioneren.

‘Compas’ komt onder meer voort uit mijn al levenslange twijfels rondom de nog altijd overheersende cartesiaanse zienswijze, de preoccupatie met het ‘logische’ en ‘verstandelijke’, alsof dit het hoogste goed en onze zuiverste essentie zou betreffen, zonder dat dit zelfde (zeer beperkte) verstand zich afvraagt: wie is dat ‘ik’ eigenlijk dat hier spreekt?

Pas wie z’n eigen kompas volgt in alles, alle illusies tracht te doorklieven en los tracht te komen van alle bindingen, veroorzaakt door een eindeloze keten van verlangens, leeft het leven op een natuurlijke en heilzame manier tot het einde toe uit, omdat hij het ‘dodeloze’, het rijk van de geest heeft leren kennen in zichzelf, alsmede de ‘grond’ van alles wat zich aan ons vertoont: licht en liefde.

–

A Mind Of Your Own [Golgotha] – 2020.

De gedaante van de archetypische vilten bolhoed krijgt hier een dichtheid en een ‘soliditeit’, simpelweg door iets weg te nemen in plaats van toe te voegen.Ter hoogte van de top van het hoofddeksel, als betrof het de fontanel, is een gat gemaakt. Juist door dit ‘spuitgat’ doet een volheid haar intrede, ‘vol’ van leegte. Net als bij een astronomish zwart gat gaat er een soort zuigende werking van uit.

De denkbeeldige horizontale as, gevormd door de twee wiggen die de bolhoed nèt iets van de grond doen lichten, wordt zodoende doorklieft door een (onzichtbare) verticale as, gelijk de prana-buis die verticaal het gehele menselijk lichaam doorademt en de kosmische verbinding vormt tussen lichaam (materie) en geest (het Al); tussen lokale fysieke existentie en z’n non-lokale, spirituele ‘tegenpool’.

Hoe dan ook, de twee wiggen en de bolhoed zijn opeens één geworden, nogmaals: enkel door iets weg te nemen.

Midden tussen de fysicaliteit van de twee wiggen – het dualistische aspect van het materiële bestaan – wordt diametraal een opening geschapen, waar het mysterie binnen kan treden. Het gat laat niets zien. Toch ‘toont’ het juist hierdoor de ondoorgrondelijke ‘basis’ waar alles op schraagt, in zekere zin vergelijkbaar met het ‘Descent into limbo’ van Kapoor, zij het dat de kruising van horizontaal en verticaal daarnaast ook gezien kan worden als verbeelding van de kruisiging: nl. die van het dualistisch bewustzijn en de illusoire identificatie van het ego met de vorm, of wel de persoonlijkheid, hier gerepresenteerd in de vorm van de bolhoed als archetypische ‘schedelplaats*’ en ogenschijnlijke zetel van het bewustzijn.

Zie ook de annotatie bij het werk ‘Cosmos’, en bij ‘Tat Tvam Asi’.

* Golgotha betekent letterlijk schedelplaats,  en is tevens de naam van berg waar Jezus werd gekruisigd.

“Wanneer de mens zich er rekenschap van geeft dat in het hart, of de navel van dit universum zich Wakan Tanka (het grote mysterie, WB) bevindt, en dat dit centrum letterlijk overal te vinden is, – pas dan zal hij de werkelijke betekenis van het woord vrede kennen”. [vrij naar Black Elk, Oglala Sioux, Dakota, 1948]

–

Hermes [Caduceus] – 2020.

De ‘gevallen’ bolhoed wordt net van de grond gelicht door wat de meest elementaire uitdrukking van het menselijk lichaam zou kunnen zijn: twee elkaar kruisende lijnen in de vorm van elektriciteitskabels. De opstelling mist het statische van een crucifix, maar bezit daarentegen een haast vliegende, laag over de grond scherende hoedanigheid. Het verbaasde mij hoeveel ruimte dit werk van geringe afmeting, massa en volume desalniettemin in bezit neemt.

Cruciaal is dat – net als bij de Prometheus – de bolhoed wordt doorboort ter hoogte van het ‘derde oog’, ook wel oog van Shiva of oog van Horus genoemd. Evenals bij Endogeneous Light – 2019 (zie NETI NETI p.61) kruisen de lijnen elkaar precies in het midden van de schedelruimte, het binnenste der binnenste, op de plaats van de epifyse (pijnappelklier).

De staf van Hermes, ook wel staf van Mercurius of caduceus genoemd, symboliseert de sushumma of het ruggenmergkanaal waarlangs de subtiele levensenergie (kundalinivuur) spiraliseert in de vorm van twee slangen. In de thalamus (Grieks: ‘bruidskamer’) komen de energie van de mannelijke en vrouwelijke ‘slang’ (Ida en Pingala) samen, van waaruit de epifyse (de knop op de staf van Hermes) kan worden belevendigd, en een algehele spirituele transformatie van de innerlijke levensboom plaats kan vinden. Alle schijnbare tegenstellingen welke het duale, splitsende bewustzijn aanvankelijk zelf had geschapen, worden in een alchemistisch proces opgeheven.

De caduceus symboliseert daarnaast ook de dubbele helix van ons DNA. Hermes gaat altijd vergezeld van vleugels aan hoofd én voeten: symbool van overwinning op de natuurwetten waaraan deze boodschapper van de goden niet langer onderworpen is. Dit wil zeggen, DNA vormt niet alleen de codering van het fysieke stelsel, maar ook de kosmische database en geheugenbank van alles wat je geleefd hebt, zo leert ook de moderne epigenetica. Op deze ‘kerfstok’ of innerlijke levensboom is alles ‘ingekerfd’ aan herinneringen en ervaringen, en geeft zo vorm en sturing aan onze evolutie.

next

–